عنوان فارسی پایان نامه:انتقال بذر توسط علفخواران وحشی(حیات وحش) و ارتباط آن با پوشش گیاهی در پارک ملی
چکیده
یکی از تاثیرات اصلی علفخواران در زیستگاههای مرتعی انتقال بذور گیاهان از طریق سرگین آنها میباشد که نقش کلیدی در پویایی پوشش گیاهی اینگونه اکوسیستمها ایفا میکند. این مسئله بویژه در اکوسیستمهای خشک و نیمه خشک که بسیاری از گونههای گیاهی از طریق زایشی تکثیر و زاد آوری میکنند، حائز اهمیت است. به منظور بررسی پتانسیل انتقال بذر گیاهان توسط علفخواران با جثه متفاوت در زیستگاههای مرتعی منطقه مرکزی ایران، سه گونه علفخوار وحشی خرگوش دشتی، آهوی ایرانی و کل و بز کوهی در پارک ملی اصفهان انتخاب شدند. ابتدا ۱۰ مکان زیستگاهی شامل ۵ تکرار مستقل برای کل وبز و ۵ تکرار برای دو گونه علفخوار دیگرانتخاب شد. سپس تولید گل آذین و الگوی چرای گیاهان در هر مکان در طول فصل رشد بهار و پاییز (فروردین تا خرداد و مهر تا آبان) با استفاده از ۵ ترانسکت نواری ۱۵ متر مربعی (۵۰/۰x30 متر) بررسي گرديد. در هر زمان به طور تصادفي ۱۰ نمونه سرگين تازه علفخواران مختلف در هر یک از مکانهای زیستگاهی جمع آوري گرديد (۵ زمان نمونه برداری، ۵ مکان زیستگاهی، در مجموع ۷۵۰ نمونه). نمونههاي سرگين سپس در اتاق تاريک و در معرض جريان هواي آزاد خشک شده و از هر کدام يک نمونه ۵۰ گرمي براي اعمال تيمار سرمادهي انتخاب و به مدت ۲ ماه در دماي ۳ درجه سانتيگراد در يخچال نگهداري شد. سپس ترکيب بذري نمونههاي سرگين علفخواران مختلف در آزمايشهاي جوانه زني در گلخانه به مدت ۸ ماه تعيين گرديد. در مجموع تعداد ۳۷۶۶ بذر متعلق به ۶۰ گونه گياهي (به ترتیب ۱۹، ۴۳ و۴۵ گونه بذری در نمونههای سرگین خرگوش، آهو و کل وبز) از ۳۱ خانواده و ۵۴ جنس گياهي در نمونههاي سرگين سه گونه علفخوار ثبت گردید. ترکيب بذري نمونهها بيشتر شامل گونههاي یکساله و علفي با گل آذین جذاب بود که به جز انتقال از طريق سرگين شرايط مناسب انتقال روشهاي ديگر را ندارند و بيشتر بذرهاي ريز و زياد توليد ميکنند. به ترتيب بيشترين و کمترين تراکم بذري نمونههای سرگین سه گونه علفخوار در ماههای فروردین و آبان مشاهده گرديد. ترکيب بذري نمونههاي سرگين علفخواران با جثه متفاوت به طور معنیداری متفاوت بود. همچنین تعداد گونه بذری انتقال یافته توسط سرگین علفخواران مختلف در ارتباط مستقیم با اندازه جثه آنها بود. با این حال تفاوتهای مشاهده شده در تراکم بذری نمونههای سرگین علفخواران ارتباطی با اندازه جثه آنها نداشت، به طوری که به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد بذر در نمونههای سرگین کل وبز و آهو ثبت گردید. مقایسه ترکيب گونه ای نمونههاي سرگين با ترکيب گونههای گیاهی ترانسکت در محل جمعآوري نمونهها نشان داد که محتوای بذری نمونه های سرگین در گونههای بزرگ جثه تر (کل و بز و آهو) در نتیجه تأثیر توأم تعداد بذر تولیدی گیاهان و الگوی انتخاب علوفه بوده در حالی که در گونه خرگوش بیشتر مرتبط با الگوی انتخاب رژیم غذایی میباشد. با توجه به زادآوري جنسي اکثر گونههاي گياهي ثبت شده در پوشش گياهي پارک و انتقال بذور متفاوت توسط گونههای علفخوار، انتقال بذر از طريق سرگين علفخواران با جثه متفاوت ميتواند نقش مهمي در حفظ و پویایی پوشش گياهي زیستگاههای مرتعی، در صورت فراهم بودن ساير شرايط محيطي، داشته باشد. نتايج اين تحقيق ضمن افزايش دانش انتقال بذر گياهان، ميتواند به طور ويژه در مديريت اکوسيستمهاي حفاظت شده و زیستگاه های مرتعی کشور بکار گرفته شود.